Czehryński Pułk Kozaków Regestrowych

[Marcinek]

Witam
Kilka ladownic.
Zwracam uwage, ze predzej czy pozniej kazdy bedzie musial sie uzbroic w dluga bron palna. Wtedy ladownice beda koniecznoscia.
Byc moze warto kompletowac sprzet strzelecki nijako od tylu, a wiec najpierw prochownice,ladownice itp, a dopiero potem rura. to opcja jesli ktos musi bardzo dlugo zbierac na palna.
Tak czy inaczej kazdy musi myslec o broni palnejk conajmniej na przyszly sezon (najpozniej). W koncu mamy byc jenostka palna.

Zwroccie uwage na ilosc ladunkow Zabawa do rana

Wszystkie zdjecia sa autorstwa Saszki Zaremby z Kamienca Podolskiego zrobione w Beresteczku (za ktore to osobiiscie bardzo mu dziekuje).

[Marcinek]

Hej

Sluchajcie, potrzebuje wszelkich informacji o prochownicach kozackich.
Wklejajcie wszelkie zdjecia jakie macie, rysunki, schematy, opracowania itp.

Interesuje mnie glownie to jak i z jakich elementow byly robione. Przykladowo czy otwory na ladunki to wiercone drewno czy na przyklad lutowane rurki.
Potrzebuje informacji dosc szybko i wszelka pomoc jest bardzo mile widziana.

Pzdr.

[Błażej]

Jeśli założymy, że ładownice kozackie były podobne do polskich to podam opisy tych ostatnich z Żygulskiego:

Ładownica na 11 naboi, pokryta czarną skórą i srebrną blachą niellowana, z herbem Jelita, pas z taśmy jedwabnej. Wysokośc 8 cm, szerokość 23,5 cm, ciężar 0,58 kg.

Skrzyneczka z gniazdami na 10 ładunków, obciągnięta czarną skórką, po bokach haftowaną, z blachą srebrną na wierzchu, na której pośrodku krzyż kawalerski ułożony ze szkła na taśmie. Serokośc 22 cm, wysokość 7,5 cm.

mam jeszcze opisy 5 ładownic z xviii wieku i 2 z końca xvii lub przełomu xvii/xviii i w żadnej nie ma ani słowa o lutowanych rurkach. Jesli nie znajdziemy źródeł potwierdzających stosowanie takich rurek to bezpieczniej byłoby załozyć ich brak. na tych zdjęciach tez nie mogę sie ich dopatrzyć, ale przydałoby się dostac ich opisy.

[Marcinek]

Witajcie

Rozmawialem dzisiaj z Saszka o tych ladownicach.

Sprawa wyglada tak. pojemniki na ladunki (nazwijmy je tubkami, rurkami czy tutkami) nie sa ani wiercone w drewnie, ani nie sa w niczym odlewane. Otoz sa to zelazne rurki polutowane ze soba. Jak sie przyjzycie to na drugim zdjeciu widac to dosc dokladnie.
Polutowane rurki sa nastepnie oblozone blacha zelazna, tak by wszystko trzymalo sie kupy.
Calosc jest nastepnie obciagnieta skora.
Klapka zamykajaca ladownice jest zrobiona ze skory, co znaczy ze nie ma w srodku zadnych wstawek metalowych usztywniajacych ja.

To tyle apropo samej budowy.

Problem pojawia sie przy mocowaniu.

Saszko zwrocil mi uwage na to ze tylko przy jednej ladownicy zachowal sie pasek. Pasek ten jest natomist tak krotki i tak mocowany, ze sugeruje on to iz ladownica nie byla przewieszona przez ramie, ale byla noszona na pasie (sama byla pasem, tyle tylko ze z ladunkami).Jest to ta ostatnia ladownica. Trzeba wiec brac to pod uwage.

Mowie o tym bo my jestesmy raczej przyzwyczajeni do ladownic noszonych przez ramie. Zarowno ze wzgledu na zachopwane nasze eksponaty jak i ze wzgledu na ikopnografie, gdzie kozacy czesto nosza ladownice przewieszone przez ramie.

Tak wiec jak ktos chce sobei zrobic ladownice to niech sam sobie rozwazy ten problem

Pzdr.

[Błażej]

Jak to "Jak ktoś chce"? Chyba każdy MUSI, prędzej czy później, bo o ile są zachowane opisy, że piechota nosiła czasem kule w ustach, to z prochem, a zwłaszcza ładunkami byłoby ciężko.
Chmm. Ciekawy kozacki patent z tymi lutowanymi rurkami, może po to żeby dało się umieścić tuleje w dwóch rzędach, bo ładownice polskie robione w drewnie mają ładunki umieszczone chyba tylko w jednym.

[saszko zaremba]

nie estem malarem, ale cos takie -

[Marcinek]

Kolejne ujecia tych ladownic:







i druga:

[saszko zaremba]

zrobilem dla siebie taku ladowniece, zdienca:

[andrzejm]

Saszko - kolejne pytanie do Ciebie: jakie wymiary i wagę ma wykonana przez Ciebie ładownica? Jaką średnicę wewnętrzną mają rurki, których użyłeś do wykonania swojej ładownicy?

Logika podpowiada, że o ile ładunek ma zawierać także kulę, średnica ta powinna bc przynajmniej o 2mm większa niż kaliber lufy. Dla przykładu - ładownice polskiej jazdy, które mieszczą średnio po 10 ładunków (średnica otworów z reguły 16mm) maja długość 20-22cm. Przy takim założeniu kozackie wychodzą monstrualne, chyba, że przeznaczone są dla mniejszych kalibrów luf.

I jeszcze - czy Swiecznikow podaje wymiary ładownic?

[Marcinek]

Faktycznie rozmiary sa monstrualne, coc moze nie przesadnie . Mozesz sobie porownac na tych zdjeciach na przyklad z wiszaca obok szabla.
Ze szkicow Swiecznikowa wynika, ze ladownica ma okolo 25 cm dlugosci i jakies 17-18 cm wysokosci.

[andrzejm]

Czyli wszystko jasne - średnica wewnętrzna rurek musi oscylować wokół 20mm. Pozostaje jeszcze pytanie o wagę - czy dobrze rozumiem, że przestrzeń między rurkami wypełniona jest ołowiem?

Co do ładownicy, którą wykonał Saszko - aby uniknąć tej szerokiej (i - co tu ukrywać - mało efektownej) skórzanej fałdy na wierzchu ładownicy - czy nie lepiej zszyć przykrywkę z dwóch kawałków (wierzch + przód) i następnie doszyć do całości skórzanej zamiast robić całość z jednego kawałka? Przy cienkiej, elastycznej skórze (jak np. w polskich ładownicach jazdy) nie ma problemu z dowolnym formowaniem skóry, ale przy kozackich, gdzie skóra musi być siłą rzeczy sporo grubsza moja propozycja wydaje mi się bardziej sensowna. Jak prezentują się obrazki u Swiecznikowa? - on z reguły pokazuje jak przebiegają szwy.

[saszko zaremba]

moja ladwnica majo -245 Х 80 Х 90 ММ, rurki blizko - 20 mm, waga blizko 450 - 500 gr.

[andrzejm]

Dzięki, Saszko. Czy przestrzeń pomiędzy rurkami wypełniona jest ołowiem?

[saszko zaremba]

tak

[andrzejm]

Dzięki Saszko.

[Rabiega]

Oświeżam temat.
Zlutowane rurki, blacha, ołów - dość złożone to i ciężkie.
Czy znacie/używacie innych wzorów ? Jeśli uznać, że sporą część ekwipunku zaporożec wykonywał sam, lub robili to jego towarzysze, prostszym w wykonaniu, a nie mniej praktycznym byłby przedmiot będący drewnianą kształtką, z nawierconymi otworami, obciągnięty skórą itd. W porównaniu z żelazno-ołowianą ładownicą wyżej ukazaną - taki byłby też znacznie lżejszy.
Tylko - czy znacie potwierdzenie na takie cuś ?

[Błażej]

Tak wygląda taka drewniana w wykonaniu jednego z chłopaków z Kamieńca. Nic mi nie wiadomo o tym by jakies kozackie drewniane ładownice się zachowały, ale niewykluczone, że uległy biodegradacji.

Metalowe jednakowoż wcale nie są ciężkie, poza tym mają bardziej kompaktowe rozmiary i większą pojemność.

[Marcinek]

Tak jak Blazej napisal zadne drewniane ladownice kozackie sie nie zachowaly co nie znaczy ze nie moglo ich byc. Trudno jednak zgadywac, tym bardizej, ze znaczna czesc naszej wiedzy na temat ekwipunku kozackiego czerpiemy z wykopolisk beresteckich.
To co zosatlo wykopoane pod beresteczkiem okazalo sie dla mnie osobiscie ogromnym zaskoczeniem. Okazalo sie bowiem, ze znaczna czest ekwipyunku jest powtarzalna. Nie identyczna, ale w podobnym stylu i wykonaniu. Dla przykladu mozna podac bron palna o zblizonych zamkach i parametrach, prochownice podsypkowe o podobnych ksztaltach, duze prochownice zblizone do siebie ksztaltem i ladownice wlasnie. Znaleziska te sugeruja, ze o ile nie bylo jednolitego uzbrojenia (w sensie identycznego) to jednak w wojsku kozackim obowiazywaly jakies standardy.
Jednym z takich standardow moze byc ladownica. Jest to jak na tamte czasu dosc ciekawy wynalazek. Ladownice kawaleryjskie z tego okresu sa zazwyczaj wiercone w drewnianym klocku (tak jak to opisal Rabiego i tak jak bylo to stosowane na szeroka skale w XIX wieku), ale konsekwencja takiego rozwiazania jest to, ze pomiedzy otworami pozostaje spora przestrzen a w zwiazku z tym w ladownicy znajduje sie malo ladunkow.
Rozwiazanie z lutowanymi rurakimi pozwolilo na upchniecie w niewielkich rozmiarow ladownicy nawet do 32 (SIC!!) ladunkow.
32 ladunki pod reka to w tamtych czasach ogromny zapas gotowej do strzalu amunicji (dla porownania stosowanych powrzechnie 12 apostolow...)
Okazalo sie takze, ze pomimo wypelnienia olowiem (ale tylko przy samej gorze, a nie zalanie calej ladownicy) ladownica wcale nei jest ciezka i wlasciwie wcale sie jej nie czuje (zawieszonej na pasie).

To tyle jesli chodzi o strone praktyczna. Jesli chodzi o zrobienie wsadu z drewna to jest to chyba indywidualna sprawa. Technologia ta byla w tym okresie jak najbardziej stosowana, wiec dlaczego nie?

[andrzejm]

czołem,
jeśli pozwolicie - osobiste przemyślenia.
Rzecz jasna - nie sposób wykluczyc drewnianych konstrukcji ładownic u kozaków, zwłaszcza jesli chodzi o dostępnośc surowców i łatwośc wykonania. Zgłosiłbym jednak jedną watpliwośc jesli chodzi o zaprezentowany obrazek ładownicy Kolegi z Kamienca. Wszystkie pudełka ładownic oryginalnych, jakie miałem okazję obejrzec wykonane były z drewna liściastego (o rozmaitej trardości - od lipowego do jesionowego), nigdy jednak z iglastego, jak na rysunku.
Pozdrawiam, AM.

[Rabiega]

Dziękuję pięknie za wyjaśnienia !

[saszko zaremba]

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]